UYARI: Ermenistan ve Azerbaycan, tartışmalı Dağlık Karabağ topraklarında çatışmaları durdurmak amacıyla ateşkes anlaşması imzalamış olsalar da durum hâlâ tehlikeli. Sınır bölgelerine gitmeyin ve askerî tesislerin, teçhizatın veya personelin fotoğrafını çekmeyin.
(Bilginin son güncellendiği tarih Oca 2022)
Ermenistan (Ermenice: Հայաստան Hayastan) Kafkasya'da yer alan ve denize sınırı olmayan bir devlet. Asya ve Avrupa'nın kesiştiği yerde yer alan bu ülke zengin bir kültüre ve tarihe sahiptir. Başkenti ve en büyük şehri Erivan'dır.
Orta Ermenistan Ülkenin yönetim ve siyasi merkezi, ayrıca başkenti olan Erivan, dinî merkezi olan Eçmiyazin, 4100 m yüksekliğindeki yanardağ olan Alagöz ve Geğard ile Hor Virap manastırları bu bölgededir. Bu bölgenin çoğu düzlük ve kuru araziden oluşuyor, ancak Hosrov Koruma Alanı'nın saklı güzelliği nadiren ziyaret edilektedir.
Sevan Gölü Bölgesi Bu bölge; antik anıtlar, kiliseler, manastırlar ve popüler plajlarla çevrili, 2.000 metrelik rakımıyla görülmeye değer Sevan Gölü'nün merkezinde yer almaktadır. Öne çıkan yerler arasında dünyanın en büyük haçkar mezarlığı, Sevanavank Manastırı yakınlarındaki plajlar ve kıyı boyunca sayısız balık ve kerevit restoranları yer alıyor. Rüzgar sörfü gibi çeşitli eğlence dolu aktiviteler bu bölgede yapılabilmektedir.
Kuzey Ermenistan Gürcistan ile komşu olan bu dağlık bölge; çok sayıda olağanüstü güzellikte kilise ve manastırları içerir. Debed Nehri Kanyonu'nda bu kiliseler görülebilmektedir.
Güney Ermenistan Ermenistan'ın ilginç mağaralara ve Hristiyan anıtlarına sahip bir bölgedir. Ayrıca bölge, güneyde İran ile komşudur. Öne çıkan yerler arasında Tatev Manastırı, Noravank Manastırı, Mozrov Mağarası, Selim Kervansarayı ve Uğtasar Dağı'nın tepesindeki binlerce petroglif bulunmaktadır.
Dağlık Karabağ Bölge, Birinci Dağlık Karabağ Savaşı öncesinde Azerbaycan'ındı. Savaş sonrasında de facto bir devlet olan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti kuruldu. Bu bölgede yeşil tepeler, yüksek dağlar, yürüyüş yolları ve birçok manastır bulunmakta. 2021'de tekrar Azerbaycan'ın bünyesine girmiştir.
40.18138944.5144441Erivan— Başkent ve en büyük şehirdir.
41.09544.6558332Alaverdi— Dünya Mirası seçilmiş olan Sanahin Manastırı ve Hağpat Manastırı, burada bulunan Debed Kanyonu'ndadır.
40.74083344.8630563Dilican— Popüler ormanlık alanlarıyla "Ermenistan'ın Küçük İsviçresi" olarak bilinmektedir.
40.17277844.29254Eçmiyazin— Ülkenin dinî merkezidir.
39.51111146.3416675Goris— Eski mağara evleri, terk edilmiş kayalık köyleri ve ünlü Tatev Manastırı'nın olduğu yer.
40.78333343.8333336Gümrü— Ermenistan'ın ikinci büyük şehri. Küçük eski şehir bölgesi hala 1988 depreminden izler barındırıyor ancak hızlı bir canlanma içerisindedir.
39.8545.6833337Cermuk— Kaplıcalarıyla ünlüdür. Telesiyejler yapım aşamasındadır.
40.53333344.7205568Tsağkadzor— Ermenistan'ın kayak merkezi.
40.81277844.4883339Vanadzor— Ermenistan'ın en büyük üçüncü şehri.
Ermeniler, tarih boyunca genel olarak Orta Doğu'nun kuzey kesimini oluşturan üç yayladan biri olan Ermeni Yaylası’nda yaşamıştır. Ayrıca Ermenistan, 301 yılında dünyada Hristiyanlığı resmi din olarak kabul eden ilk devlet olmuştur.
Tarih boyunca bu yaylanın her bölgesinde birçok imparatorluk tarih yazdı ve birçok imparatorluk bununla beraber tarih oldu. Milattan önce 95-55 yılları arasında Ermenistan, en geniş sınırlarına ulaşmıştı.
Ermenistan bölgesi tarih boyunca genel olarak farklı farklı güçlerin eline geçmiştir. Günümüz Ermenistan coğrafyası daha önceden Romalılar, Bizanslılar, Osmanlılar, Persler, Ruslar ve Sovyetler gibi güçlerin elinde oldu. Zamanında imparatorluklar, Ermenistan’da savaş yapacakları zaman asker olarak Ermenileri kullanırlardı. Ermeniler tarih boyunca genellikle bir başka millete bağlı bir şekilde yaşadı fakat buna rağmen dillerini ve kültürlerini korumayı başardılar.
Günümüzdeki bağımsız Ermenistan devleti, genel olarak sadece Doğu Ermenistan olarak bilinen topraklara sahip. Onun dışında Ermeniler tarafından kutsal sayılan Ağrı Dağı, Batı Ermenistan’ın içindedir ve bugün Batı Ermenistan’ın çoğunda Türkiye vardır.
Ermenistan, modern tarihi boyunca genel olarak Osmanlıların ve Rusların altında idi. Ermenistan üzerindeki Osmanlı egemenliği, 15. yüzyılda Bizans İmparatorluğunun çöküşü sırasında kuruldu. Rus egemenliği ise 1820’lerde Rusların Perslerle yaptığı bir dizi savaş sonucu kuruldu.
Osmanlı’nın Ermeniler ile ilişkisi genel olarak iyiydi fakat bu ilişki 19. yüzyılın sonlarına doğru bozulmaya başladı. Günümüzde ise Türkiye ile Ermenistan’ın ilişkileri soğuktur ve Ermenistan, Rusya’dan güçlü bir desteğe sahip.
Sovyet Dönemi boyunca Ermenistan, bir tarım ülkesi olmaktan çıkıp önemli bir sanayi ülkesine dönüştü. Hatta bu dönemde Erivan, 20.000 nüfuslu küçük bir kasabadan 1 milyon nüfuslu bir metropole dönüştü. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana Ermenistan, Rusya ile dostane ilişkiler sergilemektedir.
1990'larda Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla beraber Birinci Dağlık Karabağ Savaşı patlak verdi ve Ermenistan Dağlık Karabağ bölgesini işgal etti. Savaşın sonrasında de facto bir devlet olan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti kuruldu. Günümüzde ise bazen Ermenistan tarafından yapılan ateşkes ihlalleri dışında pek askeri bir gerilim olmasa da diplomatik gerilimler hala yüksek. İki ülkeninde birbirlerine olan sınırı kapalı. Ayrıca Türkiye, Ermenistan'ın Karabağ'ı işgalini protesto etmek amacıyla Ermenistan ile olan sınırını kapatmış bulunmakta. 2020 Dağlık Karabağ Savaşı ile beraber Azerbaycan, Dağlık Karabağ'ın yaklaşık yarısını geri aldı ve bölgeye Rus barış gücü geldi. Rus barış gücü bölgede 5 yıl boyunca kalacak.
Ermenistan, dağlık bölgelerden oluşur ve küçüktür. Ermenistan'ın hiç denize kıyısı yoktur ve karayla çevrilidir. Ülke dağ geçitleri, vadiler ve kanyonlar gibi birçok şey barındırır. Sevan Gölü, Hrazdan Nehri tarafından beslenir ve güzel manzaralara sahiptir. Ermenistan'da fazla coğrafi çeşitlilik vardır ve bununla beraber iklim'de çok çeşitlidir. Mesela ülkede birçok alpimsi göl, karla kaplı tepeler ve orman bulunabilir. Sevan Gölü, Ermenistan'ın ve hatta Kafkasya'nın en büyük gölüdür ve Ermenistan'ın yüzölçümünün %5'ini oluşturmaktadır.
Ermenistan, Hristiyanlığı resmi din olarak kabul eden ilk devlettir. Bununla beraber ülkenin pekçok yerinde manastır ve kilise görülebilmekte. Tatev, Noravank, Hağpat ve Geğard manastırları eşsiz manzaraya sahip yerlere kurulmuşlardır ve sadece manzara için bile olsa görülmeye değerdirler.
Ermenistan, hem Avrupa'nın hem de Asya'nın kesiştiği yerdedir. Bu yüzden kültürü hem Avrupa hem de Asya kültürüne benzemektedir. Ermenilerin çoğu kendisini Avrupalı olarak görür. Nüfus azdır. Ermenistan'ın bu küçük nüfusu fazla homojendir. Nitekim nüfusun %99'u Ermeni'dir.
Ermeniler, genel olarak çok misafirperverdir. Cebinizde bir kuruş olmasa dahi birçok kişi size yardım eder.
Ermenistan'da çok sayıda yol işareti vardır ve bu yol işaretleri İngilizce'dir. Ermenilerin çoğu İngilizce konuşur ve turistler hoş karşılanır.
Eğer Ermenistan'a kara yoluyla gitmeyi düşünüyorsanız Gürcistan veya İran üzerinden gidebilirsiniz. Türkiye ve Azerbaycan ile olan sınırlar kapalı.
Koyu yeşil ve mavi renkteki ülkelerin vatandaşları Ermenistan'ı vizesiz bir şekilde ziyaret edebilir. Açık yeşil rengindeki ülkelerin vatandaşları ise varışta vize veya eVize almalı.
Erivan Havaalanı'na gittiğinizde 3.000 dram karşılığında 21 günlük, 15.000 dram karşılığında 120 günlük bir vize alabilirsiniz. Erivan Havaalanı'nda bir kambiyo ve bir ATM bulunmakta.
Eğer Ermenistan'a kara yoluyla gitmeyi düşünüyorsanız Gürcistan veya İran üzerinden gidebilirsiniz. Türkiye ve Azerbaycan ile olan sınırlar kapalı. Yerel seyahat acenteleri sınıra ulaşım sağlayabilir. Bazı Gürci acenteler Tiflis'e kadar ulaşım sağlayabilir. Bunun dışında bir özel araba ile gidebilirsiniz. Ancak özel arabalar, diğer ulaşım imkanlarından daha pahalıdır.
Eğer Ermenistan'a Gürcistan'dan kara yolu ile geliyorsanız yola bazı uyarılar görebilirsiniz. Örneğin Azerbaycan sınırının sadece 2 km ötesinde yer alan Noyemberyan'daki yol, ara sıra küçük çatışmalar çıkınca kullanılamıyor. Alaverdi'de bulunan yolun ise bakımsız olduğu öne sürülmekte. Ermenistan'a Tashir üzerinden de gidilebilir.
Zvartnots Uluslararası Havalimanı, Erivan'ın sadece 10 km batısında bulunur. Ermenistan'ın en yoğun ve en bilindik havalimanıdır. Bazı Batı Asya havalimanlarının (İran, Suriye vb.) destinasyonu arasında yer almaktadır.
Bağımsız Devletler Topluluğu genelinde çok sık uçuşlar vardır. Aeroflot, S7, Ural, Polet, Tataristan, UTAir, Yamal gibi birçok Rusya merkezli havayolların, ayrıca Belavia (Beyaz Rusya), Dniproavia (Dnipro, Ukrayna) ve SCAT (Kazakistan) gibi havayollarının da destinasyonu arasında yer alır.
Bunlar dışında Czech Airlines, Air France, Austrian Airlines ve LOT Polish Airlines gibi havayollarının da destinasyonu arasında yer almakta. Ayrıca Gümrü'de bulunan Şirak Havalimanı'da Rusya'dan uçuşlar gerçekleştirmektedir.
İlkbahar, Sonbahar ve Kış aylarında 371 numaralı gece treni, saat 20:20'de Tiflis'ten hareket eder ve ertesi gün saat sabah 6 civarı Erivan'a varar. Yaz aylarında ise 202 numaralı tren her gün Batum'dan Tiflis'e, Tiflis'ten Erivan'a gider. Batum'dan saat 15:35'de ayrılır (Tiflis'e vardığında Tiflis'ten 22:16'da), ertesi sabah saat 7 civarında Erivan'a varmış olur. Türkiye ve Azerbaycan ile olan tren bağlantıları kesilmiştir. Bununla ilgili daha fazla bilgi için resmi siteyi ziyaret edebilirsiniz.
17 lari karşılığında Tiflis'ten Ermenistan sınırına götüren marşrutkalar mevcuttur. Marşrutka, Sovyetler Birliği'nde ortaya çıkmış olan bir toplu taşıma aracıdır. Ayrıca 35 lari karşılığında Tiflis'ten Erivan'a götüren marşrutkalar da mevcuttur. Her gün en az bir tane marşrutka, Akhalkalaki'den Gümrü'ye hareket eder.
50-60 ABD Doları karşılığında Tahran veya Tebriz'den Erivan'a giden otobüsler mevcuttur. Nurduz'dan (İran) Agarak'a (Ermenistan) giden otobüslerde mevcut fakat bu otobüsler aşırı kalitesiz. Bununla birlikte Ermenistan'dan İran sınırına gitmek isterseniz Erivan'da hergün bir kere Meğri'ye kadar giden marşrutka mevcuttur. Bu marşrutkalar, sabahın erken saatlerinde ayrılır. Marşrutkalar, Kapan ve Kacaran'a daha sık gider. Ancak oradan İran sınırına gitmek pahalıdır çünkü oralardaki yollar dağlık ve bayağı uzundur. Meğri, sınırdan yaklaşık 8 km uzaklıktadır. Eğer buradan sınıra gitmek isterseniz bir taksi ile ya da otostop çekerek gitmelisiniz. İran'da, sınıra en yakın olan toplu taşıma yaklaşık sınırdan 50 km ötede olan Jolfa'dadır. Bu nedenle taksi tutmak tek seçenek gibi görünüyor (taksi yaklaşık 10-15 ABD Doları tutar).
Sınır hiç yoğun değildir, bu yüzden o yollardan genellikle kamyonlar geçer. Eğer otostop çekecekseniz kamyonlara binmelisiniz. Burada Rusça veya Farsça bilmek size yardımcı olabilir. Ancak bu pek güvenli olmayabilir.
Ermenistan'da toplu taşıma çok iyidir ve ucuzdur (100 dram yaklaşık 10 km). Tarifeleri şu sitede görebilirsiniz. Nüfusun az olduğu yerlere ulaşmak bir tık daha zordur. Şehirler arası seyahatlerin çoğu 14 kişilik minibüslerde veya otobüslerde yapılır.
Erivan'da tüm ülkeye hizmet veren birkaç aktarma istasyonu vardır. Bu nedenle nereye gitmek istediğinizle beraber gitmek istediğiniz yere hangi istasyonun gittiğini öğrenmelisiniz. Doğu Avrupa ülkelerinin aksine Ermenistan'daki marşrutkalar bilet satışı falan yapmaz. Sadece yolculuğun herhangi bir noktasında şoföre ödeme yapmanız gerekmekte (bazı şoförler otobüs harekete geçmeden önce ödemeyi isteyebilir).
Ermenistan için ulaşım (yolculuk planlayıcısı). Tüm ülkedeki toplu taşımayı geliştirmek için bir grup gönüllü tarafından başlatılmış, üstelik hükümet dışı olan harika bir proje. Bu sitede aynı zamanda İngilizce ve Rusça dil seçeneğide olduğu için sadece Ermenistan değil, burayı seyahat eden turistler için de faydalı olan bir site. Ayrıca marşrutkalar için çok uygun fiyatlara sahip. Facebook sayfası.
Ermenistan'daki tüm trenler Sovyet döneminden kalmadır. Ermenistan'daki tek hızlı tren, Erivan'dan kalkıp Tiflis'e giden trendir. Yaz aylarında bu tren, Batum'a da gider. Diğer tüm trenler çok yavaş ama aşırı bir şekilde de ucuz (Gümrü'den Erivan'a sadece 1000 dram ile gidebilirsiniz). Gümrü'ye giden birkaç günlük tren ve Nahçıvan sınırının yakınında yer alan Yeraskh'a götüren bir tren var. Bununla ilgili daha fazla bilgi için resmi siteyi ziyaret edebilirsiniz.
Sovyetler Birliği'nin dağıldığı yıllardaki kadar yaygın olmasa da otostop çekmek, hala genel olarak güvenlidir. Eğer Ermenistan'a gittiyseniz elbet bir kaç tane otostop çeken insan görmüşsünüzdür. Sürücüler genellikle bunun için ücret falan istemezler. Ancak bazıları isteyebilir.
Kolunuzu önünüzde tutarak havayı sıvazlayın. Bu, otostop çekme işaretidir ve taksiler, otobüsler veya marşrutkalar sizin için durabilir. Eğer belirli bir düzeyde Rusça bilirseniz ve sürücü ile iyi arkadaş olursanız sizi evine bile davet edebilir.
Erivan, Goris gibi yerlerde otostopçular fazla görülür. Otostop çekerek Goris'ten Tatev'e gidebilirsiniz.
Ortalama bir Batı Avrupalı turist, çok kısa bir sürede ülkenin çoğu yerini gezmek için bir taksi kiralayabilir. Eğer yanınızda getirdiğiniz bavullar çok ağır, fazla ve büyükse taksi tutmak sizin için iyi bir seçenek olacaktır. Taksi fiyatları km başına 100 dramdır. Ancak çoğu takside sadece km sayacı olduğu için taksiciler yolun sonunda km'yi 100 ile çarparlar. Ayrıca çoğu takside sayaç olmadığı için yola çıkmadan önce taksici ile fiyat konusunda pazarlık yapabilirsiniz.
Yandex.Taxi ve gg ride uygulamaları Ermenistan'ın büyük şehirlerinde çok popülerdir. Ayrıca daha kolay pazarlık yapılabilir. Bununla birlikte bazı sürücüler, uygulama tarafından hesaplanan taksi ücretini arttırmak için yavaş gider veya dolambaçlı yollara girer. Bu nedenle ilk başta bir sabit fiyat üzerinde anlaşmanız daha iyi olacaktır (yolcu başına değil, araba başına olarak ve dolar veya farklı bir para birimi olarak değil, dram olarak).
Eğer araba kiralayacaksanız Erivan'da kiralayabilirsiniz. Erivan'da Enterprise Rent-A-Car, Alamo, National gibi birçok sayıda araba kiralama şirketi bulunur.
Erivan çevresindeki yollar genel olarak çok iyi durumdadır. Ülkenin kuzeyine ve güneyine gittikçe yollar daha az bakımlı hale gelir ve buradaki yollar genellikle engebelidir. Bunu özellikle toplu taşımada iken hissedebilirsiniz. Bazı yerlerde bolca çukurda bulunur.
Beklenmedik çukurlar, başıboş bir şekilde dolanan köpekler ve bazı yolların geceleri aydınlatılmaması gibi sebeplerden dolayı yola gece çıkmamak daha iyidir.
Bisiklet, dağlık bir konumda yer alan Ermenistan'da pek yaygın değildir. Bunun dışında, çoğu yol eğimlidir ve bisiklet sürmek pek uygun değildir. Ancak bunlar size sorun teşkil etmezse bisiklet ile harika bir deneyim yaşayabilirsiniz.
Ermenistan'da sadece iki tane havaalanı var. Bununla birlikte ülkede hiç iç hat uçuşu yok. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin başkenti olan Hankendi'ye bazı uçuşların yapılması düşünülüyor fakat Azerbaycan ile olan diplomatik gerilimler bunu engelliyor.
Ermenistan'ın resmi dili Ermenicedir. Ermenice, Hint-Avrupa dil ailesinde yer alır ve MS 405'ten beri tam 38 harfe sahiptir. Ermenice, öğrenilmesi çok zor bir dil olarak kabul edilir.
Ermenistan'da ayrıca Rusça da konuşulur ve Rusça, çoğu Ermeni'nin bildiği ikinci dildir. Okullarda zorunlu ders olarak verilir. İngilizce, Ermenistan'da gitgide daha da popülerleşse de Erivan'da hala İngilizce çok az konuşulur. Ermenistan'a turist olarak giden bir kişinin iyi düzeyde Ermenice ya da Rusça bilmesi şarttır.
Ermenistan'da çok sayıda dini yerler ve miraslar var. Ermenistan'ın heryerinde birçok kilise ve manastır bulunur, üstelik bunların bazıları 1700 yaşındadır. Geğard Manastırı ile Hağpat Manastırı, buna örnektir ve bu iki manastır ayrıca Dünya Mirası seçilmiştir. Geğard Manastırı, Azat Nehri'nin yakınlarına kurulmuştur. Ayrıca Yunan tapınaklarına benzeyen Garni Tapınağı da nehrin aşağılarında yer almaktadır.
Eçmiyazin'de yer alan Eçmiyazin Katedrali, 4. yüzyılda inşa edilmiştir ve dünyanın en eski katedrali olarak kabul edilmektedir.
"Ondan daha yaşlı" anlamına gelen Sanahin Manastırı, Hağpat Manastırı'na çok yakındır. Her ikiside 10. yüzyılda inşa edildi.
7. yüzyılda inşa edilen Zvartnots Katedrali, günümüzde harabe halindedir fakat şuan arkeolojik olarak büyük bir değere sahip olduğu düşünülmekte.
Yereruyk arkeolojik sitini ve bir antik kent olan Divin'i ziyaret edebilirsiniz. Bu tarz miraslar, manzarası harika olan nehirlerde yer almaktadır. Noravank Manastırı, Amaghou Nehrinde yer almakta ve harika bir manzaraya sahip. Tatev Manastırı ve Tatevi Manapat ise Vorotan Nehrinde yer almakta ve buralarda güzel manzaralara sahip. Ayrıca bu civarlarda birçok kilise bulunur.
Hor Virap Kilisesi'nden Ağrı Dağı'nın manzarasını görebilmek mümkün. Eğer hava koşulları iyi durumdaysa Ağrı Dağı, Erivan'dan bile görülebilmektedir.
Erivan'da birçok opera ve tiyatro bulunur. Ayrıca gelmişken Ermenistan Tarih Müzesi'ni ziyaret edebilirsiniz. Müzenin tam 400.000 parçalık bir koleksiyonu var. Onun dışında Ermeni Soykırımı Anıt Kompleksi, Ermeni Kırımı kurbanlarına ithaf edilmiş bir anıttır. Ermeni Soykırımı'nı Anma Gününde yapılan etkinlikler burada düzenlenir. Sevan Gölü ise turistler tarafından oldukça popüler olan bir yerdir. Gölün etrafında plajlar bulunur, günübirlik gezilerden kamp alanlarına kadar birçok şey turistlerin ilgisini çeker.
MS 1. yüzyılda Garni'de inşa edilmiş bir Roma tapınağı
Yürüyüş: Ermenistan'da birçok yürüyüş yolu bulunmaktadır ve bu konuda Sevan Gölü Bölgesi, Garni tarafları, Alaverdi ve Güney Ermenistan en önde gelen bölgelerdir. Güvenebileceğiniz harita ve yolların ayrıntılı bir haritası için OpenStreetMap'e bakabilirsiniz.
Bisiklet sürme:Bike Armenia Tour Route sitesinde Ermenistan için hazırlanmış bisiklet rotalarını görebilirsiniz.
Etkinlikler:Devletin resmi sitesinde[ölü/kırık bağlantı] ülkeiçi yapılacak etkinliklerin duyuruları bulunmaktadır.
Diğer: Ülkede kaya tırmanışı, rüzgar sörfü, kamp ve kayak gibi sporlar yapılabilmektedir.
Ermenistan'ın para birimi Ermeni Dramı'dır ve "Դ" sembolü ile gösterilir. Para birimi kodu AMD'dir.
Ermenistan'ın her yerinde dram kullanılır. Ara sıra büyük alımlarda ABD Doları kullanılabilmekte. ABD Doları, Euro, Rus Rublesi ve bunlar gibi başka büyük para birimleri de tüm ülkede kolayca bozdurulabilir.
ATM'ler daha çok büyük şehirlerde bulunur. Kredi kartları Erivan dışındaki yerlerde pek yaygın değildir.
Ermeni halıları, konyaklar, meyveler, el sanatları ve Sovyet döneminden kalan çeşitli miraslar, turistlerin Ermenistan'da en çok satın aldığı şeylerden biridir. Tüm bunlar, Cumhuriyet Meydanı civarında bulunan Vernissage adlı bit pazarında bulunabilir.
Erivan'da birçok alışveriş merkezinin yanı sıra birçok süpermarket ve butik bulunmaktadır. Çoğu mağaza her gün açıktır ve ofislerle okullar Pazartesi'den Cumartesi'ye kadar açıktır. Bazı mağazalar genellikle erken saatlerde veya açılması gereken saatlerde açılmaz.
Mağazalarda pazarlık nadirdir. Ancak çok pahalı ürünlerde pazarlık yapılma şansı vardır. Her ne kadar mağazalarda pazarlık pek yapılmasa da pazarlarda pazarlık bir şart gibidir.
Tutti oghi (dutlu vodka), Honi oghi (kızılcıklı vodka), Tsirani oghi (kayısılı vodka) gibi vodka türlerinin yanı sıra bira da Ermenistan'da sıkça içilen bir içecektir. Bunun yanında şarap ve konyak da sıkça içilen içeceklerdir. Sevilen şaraplar arasında Karas, Karasi, Kataro ve piyasaya henüz çıkmış olan yeni şaraplar bulunmaktadır. Bu şarapların çoğu Ermenistan dışında hiçbir yerde yetiştirilemeyen Ermeni üzüm çeşitlerinden yapılır. Özellikle kırmızı şaraplar, ülkede en çok Vayots Dzor'da bulunan Arpa köyünde üretilir.
Bunların dışında Tan (suyun ve tuzun karışımıyla yapılmış yoğurt), Cermuk (maden suyu), masuri hyut (kuşburnulu meyve suyu), chichkhani hyut (çıçırgan otundan yapılmış meyve suyu), bali hyut (vişne suyu), Ermeni kahvesi ve bitkisel çaylar da tüketilir.
_en_mars_2021.jpg)
